Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν.. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, οι πόλεις, οι πλατείες και οι γειτονιές έχουν φωτιστεί και οι γονείς με τα παιδιά επισκέπτονται γιορτινές εκδηλώσεις και πολυκαταστήματα, για να βιώσουν το χαρμόσυνο πνεύμα των ημερών. Κι όμως, μέσα σε όλο αυτό το γιορτινό πνεύμα ο καθένας μας βιώνει τα Χριστούγεννα με διαφορετικό τρόπο και αυτή η χαρμόσυνη γιορτή έχει άλλη σημασία για τον καθένα από εμάς.
Τα Χριστούγεννα μοιάζουν να είναι μια παράξενη γιορτή. Όσο είμαστε παιδιά, ανυπομονούμε να έρθουν κι ευχόμαστε να κρατήσουν για πάντα. Έπειτα μπαίνουμε στην εφηβεία και επαναστατούμε στις οικογενειακές συνήθειες, σε μια προσπάθεια να είμαστε διαφορετικοί. Αργότερα ενηλικιωνόμαστε, ζούμε σε διαφορετικούς ρυθμούς και σταδιακά πολλές χαρές της παιδικής μας ηλικίας μοιάζουν να εξασθενούν.
Ώσπου έρχεται κάποτε η στιγμή που μπαίνουν στη ζωή μας τα παιδιά, τα δικά μας παιδιά ή των οικείων μας. Είναι τότε που γινόμαστε πιο ώριμοι και ταυτόχρονα βιώνουμε το παράδοξο να νιώθουμε κάτι το πολύ παιδικό μέσα μας, καθώς σιγά – σιγά τα Χριστούγεννα ξαναμπαίνουν στη ζωή μας. Κι έτσι, μέσα από τα παιδικά μάτια, τα χαιρόμαστε, τα θυμόμαστε και θέλουμε το ίδιο και για αυτά. Ωστόσο, τι θυμούνται τα παιδιά από τα Χριστούγεννα;
Επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα παιδιά δεν έχουν καμία συνειδητή ανάμνηση πριν την ηλικία των τριών ετών. Αυτό σχετίζεται με τρεις παράγοντες: την κατάκτηση της γλώσσας, απαραίτητη για την καταχώρηση των βιωμάτων στον εγκέφαλο, τη νευρολογική ωρίμανση του εγκεφάλου, απαραίτητη για την αποθήκευση των βιωμάτων στον εγκέφαλο και την ανάπτυξη του εαυτού, απαραίτητη για να αντιλαμβάνεται το άτομο την έννοια του χρόνου και την ύπαρξή του ως ξεχωριστή οντότητα από το περιβάλλον. Σε συνειδητό επίπεδο, λοιπόν, φαίνεται να μη θυμόμαστε κάτι από τα πρώιμα παιδικά μας χρόνια. Σε ασυνείδητο επίπεδο, όμως, τι συμβαίνει;
Σύμφωνα με τη Γνωσιακή προσέγγιση, το παιδί επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται μέσω των αισθήσεων, των εικόνων και των λέξεων. Αρχικά οι πληροφορίες επεξεργάζονται μέσω των αισθήσεων σε ένα πιο πρωτόγονο επίπεδο. Αργότερα η επεξεργασία των πληροφοριών γίνεται οπτικά μέσω εικόνων, που μπορεί να έχουν τη μορφή φωτογραφίας ή κινηματογραφικής σκηνής. Τέλος, το παιδί της επεξεργάζεται με λεκτικό τρόπο, μέσω λέξεων και αφηρημένων εννοιών. Επομένως, τις πιο πρώιμες αναμνήσεις αδυνατούμε να τις θυμηθούμε όπως και όποτε θέλουμε. Ωστόσο, κάποια γεγονότα έχουν καταγραφεί στη μνήμη μας ως αισθήσεις ή εικόνες με συναισθήματα.
Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να πούμε ότι τα συναισθήματα μοιάζουν να αποτελούν τον συνδετικό κρίκο με τις παιδικές μας αναμνήσεις, καθώς δείχνουν το πόσο έντονη ήταν συναισθηματικά για μας μία κατάσταση. Έτσι, ένα παιδί μπορεί να αισθάνεται ευχάριστα με ένα τραγούδι ή μυρωδιά, αν η ανάμνηση τους έχει συνδεθεί με μια στιγμή που αισθανόταν ευτυχισμένο και ασφαλές με τους γονείς του. Ως παιδιά κρατάμε τις αναμνήσεις από τα ευτυχισμένα Χριστούγεννα, αλλά και κάθε ευτυχισμένη στιγμή, για όλη μας τη ζωή, αναμνήσεις που μας στηρίζουν σε δύσκολες στιγμές και χρωματίζουν άλλες χαρούμενες. Τι μπορεί να κάνει, όμως, τα Χριστούγεννα ενός παιδιού ευτυχισμένα;
Η προσμονή του δώρου από τον Άγιο Βασίλη, οι κόκκινες και χρυσές κορδέλες που στολίζουν το σπίτι και η μαμά που φτιάχνει διάφορες λιχουδιές στην κουζίνα – φαντάζουν μαγικά και ξεχωριστά στα μάτια ενός μικρού παιδιού. Έτσι τα παιδιά έχουν μπει για τα καλά στο πνεύμα των Χριστουγέννων! Με όπλο.. τις όμορφες αναμνήσεις!
Οι γονείς αντιμετωπίζουν τα Χριστούγεννα ακριβώς με την συναίσθηση ότι είναι καταπληκτικές μέρες για τα παιδιά και προσπαθούν να τους φτιάξουν πρόγραμμα που να έχει δραστηριότητες και πολλά δώρα.
Το μήνυμα των Χριστουγέννων, όμως, είναι η αγάπη, η φιλαλληλία, η συντροφικότητα και η προσφορά. Πρέπει να δούμε τα Χριστούγεννα σαν μια εποχή που θα μείνουμε περισσότερο στο σπίτι, θα είμαστε πιο χαλαροί, θα μπορούμε να παίξουμε ουσιαστικά και να επικοινωνήσουμε με τα παιδιά, να τα ακούσουμε και να τους μιλήσουμε.
Ιδέες για τους γονείς:
- Ενθαρρύνετε το παιδί σας να λάβει μέρος στο στόλισμα του σπιτιού, του τραπεζιού, του δέντρου και οτιδήποτε άλλο συμπεριλαμβάνει η γιορτινή αυτή ατμόσφαιρα. Μπορείτε να βγάλετε φωτογραφίες και να κάνετε αυτή τη διαδικασία ξεχωριστή και μοναδική.
- Φτιάξτε δώρα μαζί με τα παιδιά σας. Κάρτες, χειροποίητες κατασκευές, ζωγραφιές, γλυκά… Τυλίξτε τα όμορφα και δώστε τα σε ανθρώπους αγαπημένους. Μαθαίνει ότι το δώρο είναι αγάπη και σκέψη.
- Παρακινείστε το παιδί να μοιραστεί και να χαρίσει πράγματα και σε άλλους ανθρώπους. Μπορείτε να διαλέξετε μαζί παιχνίδια και ρούχα που δεν χρειάζεται και να τα χαρίσετε σε ένα ίδρυμα, σε μια φιλανθρωπική οργάνωση ή στην εκκλησία της γειτονιάς σας που τα δίνει με τη σειρά της σε άπορα παιδιά. Έτσι, το παιδί σας θα μάθει να μοιράζεται και να προσφέρει. Επίσης, μπορείτε να ψωνίσετε μαζί με το παιδί σας τα δώρα που πιθανόν θα πάρετε και για άλλα μέλη της οικογένειάς σας.
- Κάντε επισκέψεις στους παππούδες, στους νονούς και σε όλους εκείνους τους αγαπημένους που βλέπουμε τόσο λίγο στην καθημερινότητα.
- Κάντε όμορφους περιπάτους ώστε να γεμίσουν τα μάτια τους και τα αφτιά τους με όμορφα θεάματα και όμορφους ήχους.
- Ένα δώρο είναι αρκετό. Δεν χρειάζεται άλλο δώρο τα Χριστούγεννα και άλλο την πρωτοχρονιά. Αυτό θα δώσει και περισσότερη αξία στο δώρο που θα χαρίσετε στο παιδί σας, και θα το διδάξει να εκτιμά πιο πολύ το δώρο που του χαρίζει κάποιος.
- Αν λείπετε πολλές ώρες από το σπίτι, μην προσπαθείτε να καλύψετε τον χρόνο που θα θέλατε να περάσετε μαζί με το παιδί σας κάνοντας του πολλά δώρα. Αυτό στην πραγματικότητα θα τα κακομάθει ακόμα πιο πολύ.
- Ζούμε σε μια εποχή όπου τα ipad έχουν αντικαταστήσει τα lego και το ελεύθερο παιχνίδι. Η τεχνολογία έχει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας, όμως, εάν δεν χρησιμοποιηθεί με μέτρο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του παιδιού σας. Φροντίστε το ψηφιακό παιχνίδι ή gadget που θα πάρετε να είναι κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού σας και να το χρησιμοποιεί ελεγχόμενα. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας με δραστηριότητες έξω στη φύση ή με ομαδικά παιχνίδια στο σπίτι που απαιτούν αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους.
- Εάν το παιδί σας ζητάει επίμονα κάτι που είναι πολύ ακριβό και δυσκολεύεστε να το αγοράσετε, μη διστάσετε να του πείτε την αλήθεια. Καλύτερα να του πείτε την αλήθεια παρά χίλιες άλλες δικαιολογίες της στιγμής που πιθανόν να μην ισχύουν.
- Προσφέρετε την ευκαιρία στο παιδί σας να παρακολουθήσει μια χριστουγεννιάτικη παράσταση, θέατρο. Αυτό θα του δώσει εικόνες και συναισθήματα που σχετίζονται με τη γιορτινή εποχή και είναι μια ευκαιρία να κάνετε και κάτι εποικοδομητικό μαζί, για το οποίο μπορείτε μετά να συζητήσετε.
- Μιλήστε τους για τα παιδικά σας χρόνια, «Όταν ήμουν μικρή…». Οι μικρές αυτές εξομολογήσεις αρέσουν πολύ στα παιδιά. Αποτελούν τη σύνδεσή τους με την οικογένεια και δημιουργούν κλίμα εμπιστοσύνης και οικειότητας ανάμεσά σας. Δείξτε τους παιδικές σας φωτογραφίες με τις δικές σας χριστουγεννιάτικες αναμνήσεις.
- Ακούστε τα, είναι μια καλή ευκαιρία, τώρα που θα έχετε λίγο περισσότερο χρόνο. Ακόμη κι αν έχουν να σας πουν μια τεράστια ιστορία, βρείτε το χρόνο να τα ακούσετε. Το ενδιαφέρον σας για όλα όσα θέλουν να μοιραστούν μαζί σας είναι γι’ αυτά το καλύτερο δώρο.
- Συνεχίστε να τα κρατάτε αγκαλιά και να τους λέτε πως τα αγαπάτε!
Ας μη ξεχνάμε πως το πιο πολύτιμο δώρο είναι ο χρόνος που θα αφιερώσουμε στα παιδιά μας, μαζί με την αγάπη μας και την αγκαλιά. Τα δώρα δεν είναι παρά μόνο συμπληρωματικά και αποτελούν ένα μικρό κομμάτι της εποχής των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Στο χέρι μας είναι να μοιραστούμε με τα παιδιά μας καινούργιες και ποικίλες εμπειρίες και δραστηριότητες έτσι ώστε να γιορτάσουν με οικογενειακή ζεστασιά την πιο μαγική εποχή της παιδικής ηλικίας. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεισφέρουμε, ώστε να μείνουν στα παιδιά ωραίες αναμνήσεις, ακόμα κι αν αυτές δεν μπορούν να απαθανατιστούν με μία κάμερα ή φωτογραφική μηχανή. Αναμνήσεις που θα είναι ολότελα δικές τους, αναμνήσεις που θα λαχταρούν αργότερα να ζήσουν και τα δικά τους παιδιά.
*Η Αντωνία Κ. Φούσκα είναι επιστημονικά υπεύθυνη στη Μονάδα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης, Β.Ν.Υ. Οικοτροφείο «Κυβέλη», ΑΜΚΕ «ΚΛΙΜΑΚΑ» www.klimaka.org.gr
